دومین دوره کتاب سال اعضای هیئت‌های علمی دانشگاههای سراسر کشور، ویژه‌ی علوم انسانی با عنوان "نشان دهخدا" برگزار شد.
برقراری پیوند بین پدیدآورده اثر و جامعه هدف، معرفی آثار برگزیده جامعه علمی کشور، رشد و اعتلای فرهنگ تالیفی و تولید علم، ترجمه آثار برجسته تالیفی به زبان‌های دیگر و ایجاد نگرش مثبت به ضرورت تولید علم در حوزه علوم انسانی از دیگر اهداف برگزاری جشنواره نشان دهخدا است.
به گزارش روابط عمومی دانشکده علوم اجتماعی در این جشنواره که عصر روز سه شنبه 25 آبان‌ماه در تالار ابنخلدون دانشکده علوم اجتماعی به همت انتشارات علمی و فرهنگی برپا شد، وضعیت و کیفیت آثار مولفان و فعالان رشته‌های مختلف علوم انسانی با حضور وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اساتید و صاحب نظران حوزه ی علوم انسانی مورد بررسی و داوری قرار گرفت.
در آغاز این جشنواره، مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی، فعالان عرصه قلم را قهرمانان فرهنگی نامید و گفت: کسانی که تلاش می‌کنند ذره‌ذره چیزی بیافرینند قهرمانان فرهنگی‌اند. همه می‌دانیم امروزه کمتر کسی دست به قلم می‌برد.مسعود کوثری ادامه داد: در جامعه‌ای که روز به روز بزرگتر و متلاطم‌تر می‌شود به سختی می‌توان کسی را ترغیب به نشستن و نوشتن کرد. امیدواریم جشنواره "نشان دهخدا" بتواند مایه دلگرمی مولفان و پژوهشگران باشد.
همچنین غلامرضا غفاری رئیس دانشکده علوم اجتماعی نیز ضمن تشکر از انتشارات علمی و فرهنگی و وزارتخانه‌های مرتبط گفت: وضعیت اهالی‌قلم خیلی مثبت نیست اما این دست جشنواره‌ها فرصتی فراهم می‌کند که عاملان این عرصه به خود ببالند و فرهنگ نوشتن را که به عنوان مهمترین فعالیت فرهنگی از آن یاد می‌شود، گسترش دهند.
در ادامه دکتر سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت اگر ما رسانه‌های مختلف را در نظر بگیریم و آنها را در تناسب و تفکر و اندیشه مقایسه کنیم، کدام یک با تفکر و اندیشه نسبت قوی‌تر و وزن بیشتری دارند؟ پاسخ صحیح و صریح کتاب است چون هیچ رسانه‌ای مانند کتاب ارتباط ذاتی و قوی با اندیشه و تفکر آدمی ندارد.»
صالحی گفت: «وزن و چگالی اندیشه در حوزه کتاب نمود بیشتری دارد و اینکه معجزه پیامبر خاتم کتاب است، همین است که ذات انسان با تفکر پیوند دارد و تفکر با کتاب.»
او افزود: «اتفاقات خوبی در جامعه بشری با کتاب افتاده است و این در ایران هم وجود داشته و دارد. جامعه ایرانی در تکاپو با این رسانه به ویژه بعد از انقلاب بوده است.»
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: «این امر نشان می‌دهد که جریان علمی در کشور به نحوی در حوزه تولید مطلوب در بخش‌های مختلف حضور داشته و دارد. به نظر می‌رسد در جامعه علمی کشور عنوان اعضای هیات علمی یکی از پشتوانه‌های جدی حوزه مکتوب هستند، اما این فرهنگ اگر بخواهد در کنار کمیت و آمایش به کیفیت برسد، این استادان هستند که می‌توانند پشتوانه فرهنگ کیفی مطلوب کشور باشند.»
او افزود: «نسبت دانشگاه و کتاب باید از آنچه که هست قوی‌تر شود و به استادان بیشتر اعتماد کرد. همچنین فرصت‌سازی برای تولید اثر کیفی از سوی استادان بسیار مهم است. این استادان دانشگاه هستند که در میان آنها اصل دانش دارد و باید این فرصت را به وجود بیاورند. وزارت فرهنگ مجوز کتاب می‌دهد، اما مولد کتاب نیست و کتاب کیفی باید در محیط علمی دانشگاهی تولید شود. کتاب یک تفکر منسجم دست‌یافته و بی‌بدیل است. جرقه‌های فکری کفایت نمی‌کند و باید بارور شوند و این باروری در کتاب اتفاق می‌افتند.»
در ادامه اسماعیل آذر نیز با قرائت اشعاری از بزرگان شعر جهان در تاکید بر ارزش فرهنگ‌آفرینان و اهالی قلم گفت: امروز دورانی است که در آن همه دکترند مگر اینکه عکس آن ثابت شود.
این استاد دانشگاه و پژوهشگر ادامه داد: من شاهدم افراد بسیاری از شهر‌های دور و نزدیک، شهر‌هایی که هیچ جان علمی ندارند به دانشگاه‌ها می‌آیند و متاسفانه وزارت‌علوم هم بدون دقت نظر آنها را تایید می‌کند. مقاله می‌سازند و درست می‌کنند، کتاب‌ها هم که به همین صورت با پول ساخته می‌شود. امیدوارم بالاخره این کار متوقف شود.
وی متذکر شد: دکتر شدن یا کتاب و مقاله نوشتن به این شکل ضربه‌ها و آسیب‌های جبران‌ناپذیری در سرزمین فرهنگی ما به‌جا خواهد گذاشت.
همچنین محمد مهدی حیدریان عضو مؤسسه توسعه فرهنگ و هنر نیز در سخنانی با اشاره به سخنان سید رضا صالحی‌امیری در جشنواره نخست نشان دهخدا و در سمت رئیس کتابخانه ملی گفت: صالحی‌امیری سال قبل پشت همین تریبون به الزام رسیدگی به معاش فرهنگیان و قلم به‌دستان تاکید کرد. امید دارم اکنون که در مسند ریاست وزارت ارشاد قرار دارند راهی برای کم کردن اشتغال فکری عالمان و فرهنگ‌آفرینان بیابند.
سپس کریم خانی، سرپرست دبیرخانه‌ی جشنواره نشان دهخدا با قرائت بیانیه داوران این جشنواره گفت: دو نکته را باید مد نظر داشت. نخست آن‌که روند گزینش و داوری نشان داد عرصه رقابت در رشته‌هایی که بیش از دیگران بومی‌اند، نزدیک‌تر و شدید‌تر بوده است. گر‌چه این حکم قطعی و مطلق نیست.
وی متذکر شد: به نظر می‌رسد کمبود تالیفات ارزنده در حوزه‌هایی نمایان‌تر است که تعداد آثار ترجمه‌ای در آنها بیشتر است. در‌حالی‌که بنابر باور غالب، فزونی ادبیات ترجمه در یک حوزه باید راه را برای نوآوری و تولید فکر هموار‌تر کند؛ از این رو داوران قصد دارند ضمن دعوت از اندیشمندان به آسیب‌شناسی این حوزه، عرصه تالیف را نیز مورد توجه بیشتری قرار دهند.
علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این مراسم گفت: «من فکر می‌کنم یکی از کارهایی که باید به آن اهتمام ویژه‌ای داده شود، این است که از علوم انسانی غربت‌زدایی کنیم. باعث تاسف است که امروزه کمتر کسی وقت خود را به نوشتن در این حوزه اختصاص می‌دهد و یکی از مشکلات ما امروزه ناشی از نبود غلبه شیوه زیستن در جامعه‌ای است که هم در داخل و هم در خارج در حال متحول شدن است.»
ربیعی گفت: «اگر یک کسری را متصور شویم و در صورت آن نظریه‌ها و راه‌حل‌ها برای زندگی بهتر یک انسان را تصور کنیم و در مخرج مسائل یک جامعه را بگذاریم، اگر نتیجه آن کمتر از یک باشد با بحران زندگی خوب مواجه هستیم و ابعاد رفتاری انسان‌ها دچار از هم‌پاشیدگی می‌شود.»
ربیعی بر ارج نهادن بیشتر به حوزه علوم‌انسانی تاکید کرد و گفت: «باید علوم‌انسانی را در سیاست‌گذاری‌ها و زندگی اجتماعی دخیل کنیم. نوشتن کتاب در حوزه علوم‌انسانی کم است و ما به یک نهضت عظیم برای تولید نظریه در علوم‌انسانی نیاز داریم. متاسفانه ساختارهای اقتصادی ما در هیچ دوره‌ای توانایی تامین معیشت اندیشه‌سازان را نداشته است و ما باید حداقل آرامش، امنیت زندگی و امنیت معاش را برای نویسندگان فراهم کنیم و من خوشحالم که رئیس‌جمهور نیز با این نکات کاملا مانوس و اتفاق‌نظر دارد.»
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به افت پژوهش‌های علمی در کشور اشاره کرد و افزود: «مادی شدن پژوهش‌ها در فضایی که کسی پشتیبانی مالی نمی‌کند، یک ناچاری است. انسان‌هایی مانند نجف دریابندی و محمدعلی موحد الگوهای ترجمه و تالیف هستند و انسان تاسف می‌خورد که این آدم‌ها تکرار نمی‌شوند. متاسفانه در جامعه‌ای که زمینه بزرگ شدن بزرگان وجود نداشته باشد آن جامعه رو به افول است. من نمی‌گویم مقالات ضعف علمی دارند، اما به مدد آنها نمی‌توانیم علم جامعه را افزایش دهیم و به کتاب نیاز داریم.»
او در پایان گفت: «فکر می‌کنم باید به مدد علوم انسانی کاری کنیم که جامعه ما و مردم بتوانند بهتر زندگی کنند. این روزها کاربردی کردن پژوهش‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اما این نباید ما را از پژوهش‌های بنیادی دور کند.»
در پایان مراسم آثار برگزیده معرفی و مورد تقدیر قرار گرفتند.
