در ۲۳/۱۰/۱۳۹۴
در این دیدار که جمعی از اساتید از رشته های مختلف علوم اجتماعی از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران حضور داشتند پیرامون توسعه ارتباط علوم اجتماعی با مباحث آب و محیط زیست گفت و گو و مذاکرات صورت گرفت. در این دیدار صمیمی دکتر نوربخش، دکتر ازکیا، دکتر عنبری، دکتر فیروزآبادی، دکتر ایمانی جاجرمی، دکتر میرزایی از دانشکده علوم اجتماعی و آقای عبدالحمید افسری از وزارت نیرو حضور داشتند.
ابتدا دکتر بونس نوربخش رئیس دانشکده علو اجتماعی ضمن تشکر از وزیر محترم نیرو به معرفی دانشکده علوم اجتماعی و حوزه های آموزشی و تحقیقاتی آن پرداخت و برای همکاری های علمی به منظور توسعه ارتباط بین مباحث مربوط به انرژی و آب و محیط زیست و مطالعات اجتماعی اعلام آمادگی کرد.
او تاکید کرد سیاست دانشگاه تهران و دانشکده علوم اجتماعی بعنوان قدیمی ترین مرکز علمی در حوزه علوم اجتماعی، این است که رویکرد اجتماعی را در حوزه های فنی و مهندسی و آب و نیرو تقویت کند. او اضافه کرد بسیاری از مسائل ما حتی در طرح های فنی و مهندسی از جنس اجتماعی است. مثلا الگوی مصرف و بهره برداری از انرژی در کشور ما چه در حوزه خانگی و چه در صنعت صحیح نیست و با وجود اقداماتی نظیر افزایش قیمت انرژی همچنان جامعه ما جامعه تلف کننده انرژی است و مصرف غلطی را دنبال می کند. اینکه چگونه می توان جامعه را بسوی یک الگوی صحیح هدایت کرد نیاز به مطالعات اجتماعی دارد.
دکتر مصطفی ازکیا،؛ استاد این دانشکده در فرصت مغتنمی که برای صحبت در خصوص مسائل و بحران کم آبی دست داد به محدودیت منابع آب و بهره برداری از آن در طول تاریخ به صورت نظام‌مند و در چارچوب ضوابط اشاره کرد و افزود نظام بهره برداری از آب در ایران یک امر تاریخی، اجتماعی و فرهنگی است. آب جز در یک یا دو ناحیه کمیاب‌ترین منبع کشاورزی در ایران است و در ایران سه منبع آبیاری در طول تاریخ وجود داشته است و به ترتیب اهمیت عبارتند از : قنات، رود، چشمه،که در هر کدام از این منابع مهم آبیاری نظام های پیچیده ای در طول تاریخ برای بهره برداری از آب برای کشاورزی صورت گرفته است.
ازکیا اظهار داشت" این نظام بهره برداری شامل مدیریت تامین آب، مدیریت توزیع، انتقال آب و در نهایت مدیریت مصرف و استفاده از آب بوده است .
ازکیا ضمن اشاره به تغییرات نیم قرن اخیر در جامعه روستایی ایران افزود: مطالعات و بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که نظام های پیچیده و نظام یافته ای در زمینه آبیاری و چگونگی استفاده از آن در طول تاریخ در ایران شکل گرفته است و در نهایت در دوره جدید سیستم های سنتی تولید کشاورزی به هم خورده و نظام های آبیاری دچار تغیراتی شده است اما هنوز نظام مدیریتی آب در ایران قوام پیدا نکرده است بطوریکه بر اساس مطالعات کارشناسی بیش از ۶۷ در صد از آب در جامعه کشاورزی ایران پرت می شود لذا با شرایط فعلی و با توجه به دشواری های ناشی از کم آبی و فقدان یک مدیریت صحیح پیشنهاد می شود که مطالعات اجتماعی اقتصادی پیرامون تدوین یک مدیریت جامع آب در ایران صورت گیرد .
او اظهار داشت : برخی از موضوعاتی که به نظر می رسد در شرایط فعلی می توان به کار گرفت تا جلوی هدر رفتن آب گرفته شود ، عبارتند از:
- بررسی ابعاد اجتماعی اقتصادی خرید و حقوق زارعان در صورت استفاده از سیستم های جدید آبیاری
- بررسی ابعاد اجتماعی – اقتصادی جلوگیری ادامه حیات چاهای اب که به صورت غیر قانونی و بدون مجوز احداث شده است .
- بررسی ابعاد اجتماعی – اقتصادی مدیریت منابع آب
- بررسی و راه اندازی تشکل های ترابری و بهره برداری از منابع آب و خاک
- بررسی مسایل و مشکلات سازمان ها ی دست اندرکاران تولیت آب و آبیاری ( گروه های ذی مدخل
- بررسی و مطالعه قواعد حقوق اجتماعی عرفی در زمینه های مرتبط با آب و آبیاری در منطقه دستیابی
- بهره برداری بهینه از منابع آب
- بررسی راه های توانمندسازی بهره برداران از منابع آب و خاک در دشت های مورد نظر به منظور کاهش اتلاف آب
دکتر عنبری یکی دیگر از اساتید بود که نیز ضمن قدردانی از وزیر نیرو بر شناسایی کمپین های اجتماعی حول بهره برداری از منابع آب و برق تاکید کرد . او هم چنین بر فرهنگ مصرف و سبک زندگی ایرانی- اسلامی و ظرفیت های بومی و ایرانی در استحصال و نگهداری و مصرف آب و انرژی تاکید کرد.
در ادامه جلسه هر کدام از اساتید بر نکات مهمی اشاره کردند از جمله:
١. تاسيس گروه مطالعات اجتماعي آب و انرژي در موسسه با حمايت وزارت نيرو
٢. برگزاري دوره هاي افزايش ظرفيت نيروي انساني و مديران وزارت نيرو در حوزه اجتماعي
٣. انجام مطالعات ارزيابي تاثيرات اجتماعي و فرهنگي سياست ها، برنامه ها و پروژه هاي وزارت نيرو
٤. انجام مطالعات مديريت بهره برداري از منابع آب با تاكيد بر تلفيق شيوه هاي سنتي و مدرن
٥. انجام مطالعات ابعاد اجتماعي خريد حق آبه كشاورزان
٦. مطالعات اجتماعي وضعيت چاه هاي غير مجاز
٧. انتشار ويژه نامه و كتاب در حوزه مطالعات اجتماعي آب و انرژي
٨. همكاري با اداره كل مطالعات زيست محيطي و اجتماعي وزارت نيرو
٩. انجام خدمات مشاوره اي از سوي اعضاي هيات علمي
مهندس چیت چیان وزیر نیرو ضمن خوش آمد گویی به اساتید در صحبتهای خود تاکید کردند که من در صحبت های اساتید حتی یک مورد را هم نمی توانم پیدا کنم که کم اهمیت باشد. ایشان بر نقش مشارکت مردم در موفقیت طرح ها تاکید نمودند و گفتند ما در اجرای کارها با جامعه و مردم ارتباط نزدیک داریم و اقدامات ما بر زندگی مردم تاثیر عمیق دارد.
مثلا گاه در اجرای طرح های مربوط به آب و سد به مردمی که در اثر این طرح ها متضرر می شوند پول داده می شود ولی او این پول را صرف خرید یک وانت کرده و بعد ممکن است تصادف کند و همین او را دچار بزه سازد. هر کدام از اینها مسئله اجتماعی است. متاسفانه شاکله وزارت نیرو فنی است لذا کم هستند افردای که به این موضوعات توجه کنند. ولی ما شروع کردیم به این مسائل توجه کنیم. مثلا در سیروان که مطالعات اجتماعی بزرگی انجام شد و بیش از ۲۰ جلد کتاب تدوین شد. ما الان در ستاد دفتر محیط زیست و بررسی اجتماعی زیر نظر معاونت برنامه ریزی را ایجاد کردیم و می خواهیم برای کارها یک استاندارد اجتماعی تعریف کنیم. طرح ها همانطوریکه باید استانداردها دیگر را بگیرند استاندارد اجتماعی را نیز باید داشته باشند. امور آب به گونه ای است که در تضاد با منافع گروههای مختلف جامعه قرار می گیرد لذا مطالعات اجتماعی لازم دارد
وزیر نیرو از راه اندازی گروههای پژوهشی و دوره های تحصیلات تکمیلی و دوره های آموزشی برای کارمندان با رویکرد مطالعات اجتماعی و پیگیری پیوست اجتماعی استقبال کرند.