برگزاری جلسه دفاع پایان نامه مقطع دکتری

 جلسه دفاع پایان نامه دکتری سرکار خانم مینو صدیقی کسمایی

تولید اجتماعی فضای شهری: مطالعة موردی فضای شهر بابلسر در دوره‌های قاجار و پهلوی

این رساله کوشیده است تا با استفاده از بینش دیالکتیک سه‌گانه، ملهم از هانری لفور، به بررسی تولید و تحولات فضای شهری بابلسر در دوره‌های قاجار و پهلوی بپردازد. این پژوهش در مطالعه و تفسیر تاریخ فضا، از رویکردی انسان‌شناسانه بهره برده‌است. برای گردآوری اطلاعات از روش‌های مردم‌نگارانه شامل مشاهده، مصاحبه‌های عمیق، مصاحبه‌های مردم‌نگارانه، مصاحبه با مطلعان کلیدی، بحث‌های گروهی، گردآوری تاریخ شفاهی، مطالعة اسناد، سفرنامه‌ها و عکس‌ها استفاده شده است، و ساختارها (اقتصادی و سیاسی)، و عوامل (روابط میان نیروهای اجتماعی) در کنار یکدیگر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. سه‌گانة برساخته برای بررسی فضا با توجه به نقش مداخله‌جویانه‌ای که روس‌ها در این منطقه داشته‌اند، شامل «عمل فضایی»، «سیاست‌های اقتصادی»، و «اقتصاد سیاسی» است. مؤلفه‌های این سه‌گانه، در هفت دورة تاریخی (۱-بندر الهیاتی مشهدسر، ۲-بندر مشهدسر تحت سیطرة قدرت اقتصادی و اجتماعی بیگانگان روس و بلژیکی، ۳-بندر مشهدسر در حال خروج تدریجی از سیطرة بیگانگان، ۴-ساخته شدن شهر توریستی بابلسر، ۵-بابلسر تحت اشغال ارتش سرخ شوروی، ۶-بابلسر در رکود پس از اشغال، ۷-تجدید حیات اقتصادی بابلسر) که برساخته از یافته‌های پژوهش بودند، به تفکیک مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی رابطة دیالکتیکی میان سه‌گانة مذکور، در این هفت دوره حاکی از این است که ۱) فضا، چرخش‌های اقتصادی (از اقتصاد بندر به اقتصاد توریستی) و فرهنگی (از مشهدسر با وجه‌تسمیة مذهبی به بابلسر با ویژگی‌های مادی و معطوف به بدن و تفریح) را تجربه کرده است. ۲) نیروهای اجتماعی خارجی از تجار روس (در دورة اول)، به روس‌های سلطه‌گر (در دورة دوم و سوم)، به تکنوکرات‌ها و توریست‌های اروپایی‌ها (در دورة چهارم)، سپس به سربازان اشغالگر ارتش سرخ (در دورة پنجم)، و در نهایت به سرمایه‌گذاران و نیروهای ارتشی آمریکایی (دورة ششم و هفتم)‌ تغییر کرده‌اند، ۳) نیروهای داخلی از شازدگان قاجار و ارامنة مهاجر، تجار و زمین‌داران خرده‌پا، و کارگران حمل و نقل بندر، به طبقات متوسط جدید تنوع یافته‌اند، و ۴) عمل فضایی از بندری مقدس که تجار روس تازه بدان راه یافته بودند، به شهری توریستی و با مظاهری مدرن تحول یافته است. با این تحولات، فضا از فضای طبیعی، مقدس و مطلق به فضای انتزاعی، متحول شده است، و فضای انتزاعی در خود بذرهای فضای افتراقی را پرورده است، که در روزهای انقلاب ظهور یافتند.