برگزاری جلسه دفاع رساله دکتری رشته جمعیت شناسی

بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر نیات و رفتارهای باروری زنان حداقل یکبار ازدواج کرده نقاط شهری استان بوشهر

نگارش: احمد دراهکی، استاد راهنما: دکتر محمد جلال عباسی شوازی، اساتید مشاور: دکتر محمود قاضی طباطبایی و دکتر حسین محمودیان، اساتید داور: دکتر سوسن باستانی، دکتر سید فرخ مصطفوی و دکتر رسول صادقی

چکیده

افراد در درون شبکه‌های اجتماعی قرار دارند. فرض اساسی تئوری شبکه‌های اجتماعی این است که تصمیمات مهمی که افراد در زندگی اتخاذ می‌کنند، مانند قصد فرزندآوری می‌تواند تحت تاثیر این شبکه‌ها قرار گیرد. توجه به نقش شبکه‌های اجتماعی در مطالعات باروری ایران از سه جهت عمده دارای اهمیت است. نخست آنکه پدیده‌های اجتماعی پیچیده و مدام در حال تغییراند که نیازمند آن است محقق اجتماعی مدام آنها را رصد کند. دوم به لحاظ تئوریکی به این دلیل که شبکه‌های اجتماعی تبیین دامنه میانه‌ای را فراهم می‌کند که به نقش گروه‌های اجتماعی توجه می‌کند و سوم با وجود تحقیقات ارزشمند و متعددی که در زمینه تبیین تحولات باروری در ایران انجام گرفته کمتر به نقش شبکه‌های اجتماعی به صورت مستقل و منسجم توجه شده است. توجه به نقش شبکه‌های اجتماعی بر رفتار و نیات باروری در تحقیق حاضر در سه بعد ساختار، ماهیت و ترکیب شبکه‌های اجتماعی، مکانیزم‌های تاثیرگذار و سنخ‌شناسی شبکه‌های اجتماعی انجام گرفت. نمونه مورد مطالعه شامل ۶۰۰ زن حداقل یکبار ازدواج کرده واجد شرایط در نواحی شهر استان بوشهر بود که به صورت نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند.

نتاج مطالعه حاضر حاکی از آن است که با کنترل متغیرهای زمینه‌ای، متغیرهای مکانیزم‌های شبکه‌های اجتماعی و متغیرهای ساختار، ماهیت و ترکیب آن تاثیر مهمی بر قصد و رفتار باروری زنان مورد مطالعه داشتند.  همچنین در تحقیق حاضر سنخ‌شناسی شبکه‌های اجتماعی با توجه به ساختار، ماهیت و ترکیب شبکه و مکانیزم‌های تاثیرگذار در آن شامل فشار اجتماعی، واگیری اجتماعی، یادگیری اجتماعی و حمایت اجتماعی با توجه به تکنیک تحلیل خوشه‌ای انجام گرفت. نتایج تحلیل خوشه‌ای بیانگر چهار سنخ متفاوت شبکه‌های اجتماعی شامل شبکه‌های اجتماعی خانواده محور، شبکه‌های اجتماعی دوست محور، شبکه‌های اجتماعی خویشاوند محور و شبکه‌های اجتماعی دور از خانواده در میان زنان مورد مطالعه بود. نتایج تحلیل رگرسیون لوجستیک دو وجهی نشان دهنده آن است شبکه‌های اجتماعی خانواده محور بیشترین احتمال را برای قصد رفتن به توالی بالاتر فرزندآوری دارا می‌باشند. این احتمال نسبت به شبکه‌های اجتماعی دور از خانواده، خویشاوند محور و دوست محور به ترتیب ۵٫۱۵، ۲٫۸۵ و ۲٫۲۴ برابر بیشتر است.  با توجه به آنکه به نظر می‌رسد اندازه شبکه‌های اجتماعی خانواده محور در طول زندگی مدرن در حال کم شدن است اتخاذ سیاست‌هایی برای حفظ آنها و همچنین یافتن راه‌حل‌هایی برای جبران نقش مهم آنها در رابطه با فرزندآوری لازم و ضروری باشد.